مشعل (فِلِر) چيست؟ چرا در هر مجتمع نفت، گاز و يا پتروشيمي مشعل وجود دارد؟
فکر مي‌کنم براي گروه هايي که با وزارت نفت در تعامل هستند و تلاش مي کنند در راستاي رسيدن به توسعه پايدار در منطقه پارس جنوبي و شمالي آلودگي هوا را کاهش دهند دانستن جواب اين سوالات لازم باشد. با شناخت مشعل، مي‌توان در رابطه با روشهاي جايگزين آن فکر کرد و در نهايت با يافتن روشي مناسب, مشعل‌ها را حذف کرد.
مشعل خود قسمتي از سيستم فلر (Flare) پالايشگاه است که از طريق آن گازهاي اضافی که قرار است وارد محيط شود سوزانده می شود.
گازهايي که به سيستم فلر رفته و در نهايت از طريق مشعل سوزانده می شوند به دو دسته پيوسته و ناپيوسته تقسيم می شوند.
1. پيوسته: در برخی سيستم ها هميشه گازی اضافی وجود دارد که بايد به فلر تخليه شود. مثلن برخی برج های تحت فشار اتمسفريک که برای ثابت نگه داشتن فشار و تنظيم کيفيت محصول بايستی فشار برج يا مخزن مورد نظر در سطح اتمسفر نگه داشته شود. به همين منظور اين سيستم ها مستقيم به سيستم فلر متصل بوده و هميشه گازی را جهت تخليه به اين سيستم می فرستند.
از طرف ديگر، به دليل پائين بودن فشار خطوط فلر, امکان ورود هوا به آن ها وجود دارد. بنابراين براي جلوگيري از ورود هوا به اين خطوط، در ابتداي تمام اين خطوط که تعدادشان تقريبا به اندازه تمام دستگاهاي پالايشگاه مي‌باشد گاز تزريق شده تا فشار آنها بالاتر از فشار اتمسفريک نگهداري شود و اين گازها نيز در نهايت از طريق مشعل سوزانده می شوند.
2. فلر ناپيوسته و گاه گاهی: اگر به هر دليلي فشار مخزني به بالای فشار طرّاحي آن رسيد، شيرهاي ايمني که بر رويش قرار دارد باز کرده تا گاز اضافي را به مشعل بفرستد. در حالتی ديگر اگر در واحد آتش‌سوزي اتفاق بيفتد، هيدروکربنهاي موجود در واحد بايد خيلي سريع تخليه شود، که اين کار هم از طريق باز شدن شيرهای خاصی در بالای هر مخزن و فرستادن مواد به سيستم فلر صورت مي‌گيرد.
بنابرآنچه گفته شد سيستم فلر و مشعل جايگاه بسيار مهمی در بهره برداری و ايمنی پالايشگاه ها دارند. حال که مشعل اصلي‌ترين تکيه گاه ايمني در پالايشگاه است چطور مي‌توان آنرا حذف کرد.
واقعيت اين است که در پالايشگاه های امروزی, سيستم جمع آوری گازها وجود دارد ولی به جای اينکه آنها را به مشعل برده و در آنجا بسوزانند مجددن فشرده (کمپرس) کرده و در جای ديگری از آن استفاده می کنند. برای اين کار کمپرسورهايي که ميتوانند گازهاي با فشار اتمسفريک را فشرده کنند به کار برده می شوند.
پس از کمپرس کردن گاز بستگی به نوع گاز آنها را در جاي ديگري مصرف کنند. مثلن می توان آنها را به ابتدای خط ورودی پالايشگاه برگردانده و همراه ديگر گازها تسويه کرد و يا برای تزريق به چاههاي نفت قديمي که فشار خود را از دست داده اند استفاده کرد.
به عنوان مثال در پارس جنوبی که قرار است توليد فازهای ۶،۷،۸ را به چاه های نفت خوزستان تزريق کنند می توان با جمع آوری گازهای مشعل های تمامی مجتمع های گازی و پتروشيمی منطقه بخشی از اين گاز را تأمين کرد. با اين کار هم آلودگی منطقه کم شده و رضايت کارکنان و مردم منطقه حاصل می شود و هم از هدر رفتن سرمايه جلوگيری می شود.
امروزه تقريبن در تمام کشورهاي پيشرفته چيزي به نام مشعل در پالايشگاه وجود ندارد و کشورهاي در حل توسعه نيز با سرعت بسيار خوبي در حال حذف مشعل از تاسيسات خود مي باشند.
به اين اميد که اين نوشتار شروعی باشد براي تلاشي در جهت حذف مشعل از پالايشگاه‌هاي پارس جنوبي و ديگر تاسيسات نفتي و گازي استان بوشهر و کشور.
